ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో షెడ్యూల్డ్‌ కులాల (ఎస్సీ) వర్గీకరణ అనేది దశాబ్దాలుగా చర్చనీయాంశంగా ఉంది. ఈ విషయం రాష్ట్రంలోని వివిధ ఎస్సీ సముదాయాల మధ్య సామాజిక న్యాయం, సమాన అవకాశాల కోసం నడిచిన పోరాటంలో ముఖ్యమైన అంశం. 2024లో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పు ఈ దీర్ఘకాల డిమాండ్‌కు కొత్త ఊపిరి పోసింది.
చారిత్రక నేపథ్యం
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఎస్సీ వర్గీకరణ డిమాండ్‌ 1994లో మదిగ రిజర్వేషన్‌ పోరాట సమితి (MRPS ) ఆధ్వర్యంలో ప్రారంభమైంది. మదిగ సమాజం, రాష్ట్రంలోని ఎస్సీలలో సుమారు 50% ఉన్నప్పటికీ, రిజర్వేషన్‌ ప్రయోజనాలు ప్రధానంగా మాల సమాజానికి అధికంగా చేరుతున్నాయని ఆరోపించింది. ఈ అసమానతను సరిదిద్దేందుకు, ఎస్సీలను ఉపవర్గాలుగా విభజించి, వారి జనాభా నిష్పత్తి ఆధారంగా రిజర్వేషన్‌ కేటాయించాలని MRPS నాయకుడు మంద కృష్ణ మాదిగ డిమాండ్‌ చేశారు.
1996లో, అప్పటి తెలుగుదేశం పార్టీ (టీడీపీ) ప్రభుత్వం ఈ సమస్యను పరిశీలించేందుకు జస్టిస్‌ పి. రామచంద్ర రాజు కమిషన్‌ను నియమించింది. 1997లో కమిషన్‌ సమర్పించిన నివేదికలో ఎస్సీలను నాలుగు సమూహాలుగా (అ, ఆ, ఇ, ఈ) విభజించి, రిజర్వేషన్‌లను జనాభా నిష్పత్తి ప్రకారం కేటాయించాలని సిఫారసు చేసింది:
సమూహం A (రెల్లి, ఇతర ఉపకులాలు): 1%
సమూహం B (మదిగ, ఇతర ఉపకులాలు): 7%
సమూహం C (మాల, ఇతర ఉపకులాలు): 6%
సమూహం D (ఇతరులు): 1%
ఈ సిఫారసుల ఆధారంగా, 1999లో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ షెడ్యూల్డ్‌ కులాల (రేషనలైజేషన్‌ ఆఫ్‌ రిజర్వేషన్స్‌) ఆర్డినెన్స్‌ జారీ చేయబడింది, దీనిని 2000లో చట్టంగా మార్చారు. ఈ చట్టం ద్వారా 2000–2004 మధ్య సుమారు 24,500 ఉద్యోగాలు వివిధ ఎస్సీ ఉపకులాలకు చెందిన యువతకు లభించాయి.
చట్టపరమైన సవాళ్లు
అయితే, ఈ వర్గీకరణ చట్టపరమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంది. 2004లో చిన్నయ్య వర్సెస్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ ఆంధ్రప్రదేశ్‌ కేసులో సుప్రీంకోర్టు ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల ధర్మాసనం ఈ చట్టాన్ని రద్దు చేసింది. ఎస్సీలు ఒక సమగ్ర సమూహంగా ఉండాలని, రాష్ట్రాలు వాటిని ఉపవర్గాలుగా విభజించే అధికారం లేదని, అలా చేయడం సమానత్వ హక్కును (ఆర్టికల్‌ 14) ఉల్లంఘించడమని తీర్పు ఇచ్చింది. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 341 ప్రకారం, ఎస్సీ జాబితాను రాష్ట్రపతి మాత్రమే నిర్ణయించగలరని, రాష్ట్రాలు దానిలో జోక్యం చేసుకోలేవని స్పష్టం చేసింది.
ఈ తీర్పు తర్వాత, కేంద్ర ప్రభుత్వం 2007లో జస్టిస్‌ ఉషా మెహ్రా కమిషన్‌ను నియమించింది. ఈ కమిషన్‌ 2008లో సమర్పించిన నివేదికలో, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఎస్సీలలో మాల సమాజం ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో అధిక ప్రాతినిధ్యం పొందగా, మాదిగ, రెల్లి వంటి ఇతర సమాజాలు వెనుకబడి ఉన్నాయని తేల్చింది. అయినప్పటికీ, 2004 సుప్రీంకోర్టు తీర్పు కారణంగా వర్గీకరణ అమలు సాధ్యపడలేదు.
సుప్రీంకోర్టు 2024 తీర్పు: కొత్త ఆశలు
2024 ఆగస్టు 1న, సుప్రీంకోర్టు ఏడుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం ఒక చారిత్రాత్మక తీర్పును వెలువరించింది. 6–1 మెజారిటీతో, 2004 చిన్నయ్య తీర్పును రద్దు చేస్తూ, రాష్ట్రాలు ఎస్సీలను ఉపవర్గాలుగా విభజించి, వెనుకబడిన సమాజాలకు రిజర్వేషన్‌లో ప్రాధాన్యత ఇవ్వవచ్చని తీర్పు ఇచ్చింది. ఈ వర్గీకరణ సమాజంలోని ‘అత్యంత వెనుకబడిన వారికి‘ న్యాయం చేయడానికి ఉద్దేశించినదని, ఇది రాజ్యాంగ లక్ష్యమైన సామాజిక సమానత్వానికి అనుగుణంగా ఉందని పేర్కొంది.
ప్రధాన న్యాయమూర్తి డి.వై. చంద్రచూడ్‌ నేతృత్వంలోని ఈ ధర్మాసనం, వర్గీకరణకు సంబంధించిన నిర్ణయాలు, ఆధారాలు, డేటా ఆధారంగా ఉండాలని, రాజకీయ లబ్ధి కోసం దుర్వినియోగం చేయకూడదని హెచ్చరించింది. అలాగే, ఎస్సీలలో ‘క్రీమీ లేయర్‌‘ (సంపన్న వర్గం)ను గుర్తించి, వారిని రిజర్వేషన్‌ పరిధి నుంచి తొలగించాలని జస్టిస్‌ బి.ఆర్‌. గవాయ్‌ సూచించారు.
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ప్రస్తుత పరిణామాలు
ఈ తీర్పు తర్వాత, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని టీడీపీ–బీజేపీ–జనసేన కూటమి ప్రభుత్వం వర్గీకరణ అమలు కోసం వేగంగా చర్యలు చేపట్టింది. ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబు నాయుడు ఈ తీర్పును స్వాగతించారు. ఎందుకంటే ఆయన 1997లోనే ఎస్సీ వర్గీకరణను ప్రవేశపెట్టారు. ఈ సమస్యను అధ్యయనం చేయడానికి రాజీవ్‌ రంజన్‌ మిశ్రా నేతృత్వంలో ఏక సభ్య కమిషన్‌ను నియమించారు. ఈ కమిషన్‌ రాష్ట్రవ్యాప్తంగా వివిధ జిల్లాల్లో పర్యటించి, 3,820 వినతి పత్రాలను సేకరించి, కుల సంఘాలు, ప్రజాప్రతినిధులు, మేధావులతో చర్చలు జరిపింది.
2025 మార్చి 18న, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ శాసనసభ ‘ఆంధ్రప్రదేశ్‌ షెడ్యూల్డ్‌ కులాల (రేషనలైజేషన్‌ ఆఫ్‌ రిజర్వేషన్స్‌) బిల్, 2025ను ఏకగ్రీవంగా ఆమోదించింది. ఈ బిల్ ప్రకారం ఎస్సీ రిజర్వేషన్‌లను ఈ క్రింది విధంగా విభజించారు:
సమూహం A (రెల్లి మరియు ఉపకులాలు): 1%
సమూహం B (మదిగ మరియు ఉపకులాలు): 6.5%
సమూహం C (మాల మరియు ఉపకులాలు): 7.5%
ఈ వర్గీకరణ ప్రస్తుతానికి రాష్ట్ర యూనిట్‌గానూ, 2026లో జనాభా లెక్కలు పూర్తయిన తర్వాత జిల్లా యూనిట్‌ ఆధారంగా అమలు చేయబడుతుందని, రాష్ట్రంలోని 15% ఎస్సీ రిజర్వేషన్‌లో ఈ విభజన ఆధారంగా ప్రయోజనాలు అందజేయబడతాయని ప్రభుత్వం ప్రకటించింది.
భిన్నాభిప్రాయాలు
ఈ వర్గీకరణను మదిగ సమాజం సహా అనేక ఎస్సీ ఉపకులాలు స్వాగతించాయి. ఎంఆర్‌పీఎస్‌ నాయకుడు మంద కృష్ణ మాదిగ దీనిని 30 ఏళ్ల పోరాట ఫలితంగా అభివర్ణించారు. అయితే, కొందరు మాల సమాజ నాయకులు గతంలో వర్గీకరణ వల్ల ఎస్సీల మధ్య ఐక్యత దెబ్బతింటుందని వ్యతిరేకించారు. 2025 బిల్ ఆమోదం సమయంలో ఈ విభజన ఏకపక్షంగా జరగలేదని, అన్ని వర్గాల అభిప్రాయాలను పరిగణనలోకి తీసుకున్నామని ప్రభుత్వం స్పష్టం చేసింది.
ఏం జరగబోతోంది !
ఈ వర్గీకరణ వల్ల విద్య, ఉద్యోగ, సంక్షేమ పథకాలలో వెనుకబడిన ఎస్సీ ఉపకులాలకు సమాన అవకాశాలు లభిస్తాయని భావిస్తున్నారు. ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు ఈ చర్య సామాజిక న్యాయానికి దారితీస్తుందని, టీడీపీ ఎప్పుడూ అణగారిన వర్గాల అభ్యున్నతికి కట్టుబడి ఉందని పేర్కొన్నారు. అలాగే ఈ వర్గీకరణ అమలు ద్వారా రాష్ట్రంలోని ఎస్సీ సమాజాల మధ్య అసమానతలు తగ్గుతాయని, డా. బి.ఆర్‌. అంబేద్కర్‌ ఆశించిన సమాజ న్యాయం సాకారమవుతుందని నమ్మకం వ్యక్తం చేశారు.
