తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని ఖమ్మం జిల్లాలో రెడ్డిపల్లి గ్రామంలో 1937లో జన్మించిన దరిపల్లి రామయ్య, “వనజీవి రామయ్య”గా, “చెట్ల రామయ్య”గా ప్రపంచవ్యాప్తంగా పేరు గడించిన పర్యావరణ యోధుడు. ఆయన జీవితం మొక్కల పట్ల అపారమైన ప్రేమ, పర్యావరణ రక్షణ పట్ల అచంచలమైన నిబద్ధతకు నిదర్శనం. కోట్లాది మొక్కలు నాటి, పచ్చదనాన్ని పరిరక్షించిన ఈ మహనీయుడు 2025 ఏప్రిల్ 12న గుండెపోటుతో కన్నుమూశారు. ఆయన మరణం పర్యావరణ ప్రేమికులకు, సమాజానికి తీరని లోటు.

చిన్ననాటి స్ఫూర్తి, జీవిత లక్ష్యం
దరిపల్లి రామయ్య బాల్యం సామాన్యమైనది. కేవలం 10వ తరగతి వరకే చదువుకున్న ఆయన, పుస్తకాల ద్వారా స్వీయ అధ్యయనంతో మొక్కలు, పర్యావరణం గురించి లోతైన జ్ఞానాన్ని సంపాదించారు. “మానవాళి మనుగడకు పర్యావరణం ఆధారం” అనే నమ్మకంతో, ఆయన తన జీవితాన్ని చెట్లు నాటడానికి, పచ్చదనాన్ని విస్తరించడానికి అంకితం చేశారు. తన ఇంటి పేరును “వనజీవి”గా మార్చుకుని, ఆ పేరును సార్థకం చేసుకున్నారు.

రామయ్య జీవన దర్శనం సరళమైనది: “వృక్షో రక్షతి రక్షితః” (చెట్లను రక్షిస్తే, అవి మనలను రక్షిస్తాయి). ఈ నీతిని ఆయన కేవలం ఉపదేశించలేదు, తన చర్యల ద్వారా నిరూపించారు. యువ వయసులో సైకిల్‌పై, వృద్ధాప్యంలో స్కూటర్‌పై ఖమ్మం జిల్లా అంతటా తిరుగుతూ, ఖాళీ ప్రదేశాలను పచ్చదనంతో నింపారు.

కోట్లాది మొక్కలు, అసాధారణ సాధన
వనజీవి రామయ్య ఖమ్మం జిల్లాలో కోటికి పైగా మొక్కలు నాటారని అంచనా. నీడనిచ్చే చెట్లు, పండ్లు ఇచ్చే మొక్కలు, బయోఫ్యూయల్ అందించే జాతులపై ఆయన ప్రత్యేక దృష్టి సారించారు. తన మూడు ఎకరాల భూమిని విక్రయించి, ఆ డబ్బుతో విత్తనాలు, మొక్కలు కొనుగోలు చేసి నాటడం ఆయన త్యాగానికి నిదర్శనం. రోడ్ల పక్కన, గ్రామాల్లో, బీడు భూముల్లో ఆయన చల్లిన విత్తనాలు ఈ రోజు భారీ వృక్షాలుగా మారాయి.

ఆయన విత్తనాల సేకరణ ప్రక్రియ కూడా అసాధారణం. మండుతున్న ఎండలోనూ, వర్షాల్లోనూ విత్తనాల కోసం అడవుల్లో తిరిగేవారు. ఒక్కోసారి 40 కిలోల విత్తనాలను సేకరించి, వాటిని అడవుల్లో చల్లడం ఆయన దినచర్యలో భాగం. ఈ కృషి ఆయనను “మనిషి కాదు, మొక్కల సైన్యం” అని పిలిపించేలా చేసింది.

పద్మశ్రీ సన్మానం, సమాజంలో స్థానం
2017లో భారత ప్రభుత్వం వనజీవి రామయ్యను పద్మశ్రీ పురస్కారంతో సత్కరించింది. ఈ అవార్డు ఆయన అవిశ్రాంత కృషికి దేశం చేసిన గౌరవం. అప్పటి రాష్ట్రపతి ప్రణబ్ ముఖర్జీ చేతుల మీదుగా ఈ అవార్డు అందుకోవడం ఆయన జీవితంలో మరచిపోలేని క్షణం. ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ స్వయంగా ఆయన పనిని ప్రశంసిస్తూ లేఖ రాయడం, స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్‌లో సహకరించాలని కోరడం ఆయన ప్రతిష్ఠను మరింత పెంచింది.

తెలంగాణ ప్రభుత్వం కూడా ఆయన సేవలను గుర్తించింది. ఆయన జీవితం ఆధారంగా “విత్తనం నుండి పద్మం వరకు – వనజీవి ప్రయాణం” అనే పుస్తకం నరేష్ జిల్లా రచించారు. ఇంకా, తెలంగాణ పాఠశాలల్లో ఆరో తరగతి సామాజిక శాస్త్ర పాఠ్యపుస్తకంలో “తెలంగాణలో పచ్చదనం” అనే పాఠంలో రామయ్య కృషిని చేర్చారు, ఇది యువతకు స్ఫూర్తిదాయకం.

సమాజంపై ప్రభావం
వనజీవి రామయ్య ఒక వ్యక్తి కాదు, ఒక ఉద్యమం. ఆయన చేసిన పని తెలంగాణలోని “హరిత హారం” కార్యక్రమానికి స్ఫూర్తినిచ్చింది. ఆయన మాటలు, చర్యలు యువతను, గ్రామీణ సమాజాన్ని ప్రభావితం చేశాయి. ఒక రోడ్డు ప్రమాదంలో గాయపడినప్పుడు కూడా, ఆయన తనను ఢీకొట్టిన వాహనదారుడిపై కేసు పెట్టకుండా, 100 మొక్కలు నాటమని కోరారు – ఇది ఆయన దయాగుణానికి, ఆదర్శాలకు నిదర్శనం.

ఆయన మరణం తర్వాత, తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి, మాజీ ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్, కేంద్ర మంత్రి కిషన్ రెడ్డి, ఇతర ప్రముఖులు సంతాపం వ్యక్తం చేశారు. ఆయన స్ఫూర్తితో మొక్కలు నాటిన వారిలో మొక్కల వెంకటయ్య వంటి వారు కూడా ఆయన లక్ష్యాన్ని కొనసాగిస్తున్నారు.

వారసత్వం, భవిష్యత్తు
వనజీవి రామయ్య శారీరకంగా మన మధ్య లేకపోయినా, ఆయన నాటిన కోట్లాది చెట్లు, స్ఫూర్తిదాయక జీవనం శాశ్వతంగా నిలిచిపోతాయి. ఆయన జీవితం మనకు ఒక సందేశం: “పర్యావరణాన్ని కాపాడటం మన బాధ్యత.” ఆయన స్మృతిలో ఖమ్మం-మణుగూరు రహదారిని “వనజీవి రామయ్య మార్గ్”గా, వనమహోత్సవాన్ని “రామయ్య వనమహోత్సవం”గా పిలవాలని మాజీ ఎంపీ సంతోష్ కుమార్ ప్రతిపాదించారు. ఇది ఆయన పట్ల గౌరవం, ఆయన ఆదర్శాలకు నీరాజనం.

వనజీవి రామయ్య ఒక వ్యక్తి కాదు, పచ్చదనం యొక్క పర్యాయపదం. ఆయన జీవితం మనకు నేర్పిన పాఠం – చిన్న చిన్న చర్యలు కూడా సమాజంలో గొప్ప మార్పును తీసుకొస్తాయి. ఆయన నాటిన ఒక్కో చెట్టు మనకు ఆయన స్ఫూర్తిని గుర్తు చేస్తుంది. రామయ్య లేని లోటును పూరించడానికి, మనం కనీసం ఒక్క మొక్కనైనా నాటి, ఆయన కలను సజీవంగా ఉంచాలి.

“చెట్టు నీడలో కూర్చున్నవాడు, ఆ చెట్టును నాటినవాడిని గుర్తుంచుకోవాలి” – వనజీవి రామయ్యను గుర్తుంచుకుందాం, ఆయన కలను కొనసాగిద్దాం.