పిడకలు పేడతో తయారు చేసే గుండ్రటి లేదా చదునైన పెంకులు. గతంలో ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణలోని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ప్రతి ఇంట్లో పిడకలు తయారు చేయడం సర్వసాధారణం. ఇవి కేవలం పండగల సమయంలోనే కాక, రోజువారీ జీవితంలో వంట, గృహ వెచ్చదనం, కీటక నివారణ, ఆధ్యాత్మిక కార్యక్రమాలకు ఉపయోగపడేవి. ఈ రోజుల్లో కూడా, ఆధునిక సాంకేతికతతో కలిసి, పిడకలు తమ సాంప్రదాయ విలువను కాపాడుకుంటూ ఆన్‌లైన్ వేదికల ద్వారా అందుబాటులో ఉన్నాయి.
పిడకలు తయారు చేయడం ఒక సాంప్రదాయ కళ. ఆవు, గేదె పేడను సేకరించి దానిని గుండ్రంగా లేదా చదునుగా ఆకారం చేస్తారు. కొన్ని చోట్ల ఈ పేడలో ఎండు గడ్డి లేదా ఇతర సేంద్రీయ పదార్థాలను కలిపి మరింత బలంగా, సమర్థవంతంగా దహనం అయ్యేలా చేస్తారు. ఈ మిశ్రమాన్ని చేతితో గుండ్రంగా చేసి గోడకు అంటేలా కొడతారు. అవి ఎండిపోయిన తర్వాత తీసి వినియోగించేవారు. కొన్ని ప్రాంతాల్లో నేలపైనే ఎండబెడతారు. ఈ ప్రక్రియలో గ్రామీణ మహిళలు ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తారు. గతంలో, ఇది కుటుంబ సభ్యులందరూ కలిసి చేసే సామూహిక కార్యక్రమంగా ఉండేది.
గతంలో గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో విద్యుత్, గ్యాస్ వంటి ఆధునిక సౌకర్యాలు అందుబాటులో లేనప్పుడు, పిడకలు వంట చేయడానికి ప్రధాన ఇంధనంగా ఉపయోగపడేవి. మట్టి పొయ్యిలో ఈ పిడకలను కాల్చి, భోజనం తయారు చేసేవారు. చలికాలంలో ఇంటిని వెచ్చగా ఉంచడానికి కూడా వీటిని వాడేవారు. అంతేకాదు, పిడకల బూడిద కీటకాలను తరమడానికి, ఇంటి పరిసరాలను శుభ్రంగా ఉంచడానికి ఉపయోగించేవారు. ఈ బూడిదను పొలాల్లో ఎరువుగా కూడా వాడేవారని కొన్ని గ్రామాల్లో చెబుతారు.
సంక్రాంతి పండుగలో, ముఖ్యంగా భోగి రోజున, పిడకలు ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటాయి. భోగి మంటల కోసం పిడకలను దండల రూపంలో తయారు చేస్తారు. ఈ దండలను పాత చెక్కలు, ఇతర ఎండు పదార్థాలతో కలిపి మంటలు వేస్తారు. ఈ మంటలు పాత సంగతులను తగలబెట్టి, కొత్త శకాన్ని స్వాగతించే సంకేతంగా భావిస్తారు. ఈ మంటల బూడిదను ఇంట్లో చల్లడం వల్ల కీటకాలు దూరమవుతాయని, ఆరోగ్యం మెరుగవుతుందని నమ్ముతారు. భోగి రోజు ఇంద్ర దేవుడికి అంకితం చేయబడుతుందని, ఇది వర్షాలు, సంపదను తెస్తుందని రైతులు విశ్వసిస్తారు.
పిడకలు కేవలం ఇంధనంగానే కాక, ఆధ్యాత్మిక కార్యక్రమాల్లో కూడా ముఖ్యమైనవి. హోమాలు, యజ్ఞాలు, మరియు ఇతర పూజల్లో పిడకలను ఉపయోగిస్తారు. ఆవు పేడను ఆయుర్వేదంలో పవిత్రమైనదిగా భావిస్తారు. ఇవి గాలిని శుద్ధి చేస్తాయని, యాంటీ-బాక్టీరియల్ లక్షణాలు కలిగి ఉంటాయని చెబుతారు. కొన్ని ప్రాంతాల్లో “పిడకల యుద్ధం” అనే ఆచారం కూడా ఉంది. ఈ ఆచారంలో ప్రజలు ఒకరిపై ఒకరు పిడకలను విసురుతూ ఆరోగ్యం, సంపద కోసం పాల్గొంటారు. ఇటువంటి ఆచారాలు సంఘంలో ఆనందం, ఐక్యతను తెస్తాయి.
ఆధునిక యుగంలో పిడకల వాడకం కొంత తగ్గినప్పటికీ, వీటి సాంప్రదాయ విలువను కాపాడే ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. అమెజాన్, ఫ్లిప్‌కార్ట్ వంటి ఆన్‌లైన్ వేదికల్లో “OMKARAM Aavu Pidakalu” వంటి ఉత్పత్తులు అమ్మకానికి ఉన్నాయి. ఈ పిడకలు సంక్రాంతి, దీపావళి వంటి పండగల సమయంలో ఎక్కువగా కొనుగోలు చేస్తారు. ఇవి ఆరోగ్య ప్రయోజనాలను కలిగి ఉన్నాయని, గాలిని శుద్ధి చేస్తాయని చెప్పే వ్యాపారులు వీటిని ప్రచారం చేస్తున్నారు.
అంతేకాదు, కొన్ని గ్రామాల్లో పిడకల తయారీని పోటీల రూపంలో నిర్వహిస్తారు. ఉదాహరణకు, శ్రీకాకుళం జిల్లాలోని మురపాక గ్రామంలో ఎవరు ఎక్కువ మరియు బాగా పిడకలు తయారు చేస్తారో వారికి బహుమతులు ఇస్తారు. ఇటువంటి కార్యక్రమాలు సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించడంతో పాటు, సామాజిక ఐక్యతను పెంపొందిస్తాయి.
పిడకలు ఆరోగ్యానికి మంచివని చాలా మంది నమ్ముతారు. ఆవు పేడలో యాంటీ-బాక్టీరియల్ మరియు యాంటీ-ఫంగల్ లక్షణాలు ఉన్నాయని ఆయుర్వేదంలో చెబుతారు. పిడకల బూడిదను ఇంట్లో చల్లడం వల్ల కీటకాలు దూరమవుతాయని, గాలి శుద్ధి అవుతుందని అంటారు. బనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయంలో జరిగిన ఒక వర్క్‌షాప్‌లో విద్యార్థులకు పిడకల తయారీని నేర్పించారు, ఇది సోషల్ మీడియాలో బాగా ప్రచారం పొందింది.
